मध्य रेल्वे प्रशासन लोकल गाड्यांमधील गर्दी कमी करण्यासाठी अनेक पावले उचलली जात आहेत. मध्य रेल्वे मार्गावर सतत अपघात होत आहेत आणि त्यात अनेक प्रवासी आपले प्राण गमावत आहेत.
संजय पंडित
दि. १५, मुंबई : मुंबईची लोकल रेल्वे ही ‘शहराची जीवनवाहिनी’ म्हणून ओळखली जाते. दररोज ७५ लाखांहून अधिक प्रवासी या रेल्वेचा वापर करतात. ही वाहतूक व्यवस्था जगातील सर्वाधिक गर्दीची उपनगरी रेल्वे सेवा आहे. पण त्याचवळी मुंबईत रेल्वे अपघातात दरवर्षी हजारो लोक आपले प्राण गमावतात. गर्दीमुळे धक्का लागून खाली पडणे, रेल्वे रुळ ओलांडताना अपघात, ट्रेनमध्ये चढताना/उतरताना तोल जाऊन पडणे, ट्रेनमधून लटकून प्रवास करताना पडणे, अशी अनेक कारणे या अपघांना कारणीभूत ठरतात. एका अहवालानुसार, दरवर्षी सुमारे २,००० ते ३,००० लोक मुंबईत रेल्वे अपघातांमध्ये जीव गमावतात. या सर्व घटनांच्या पार्श्वभूमीवर मध्य रेल्वेने मुंबई उच्च न्यायालयात मागील आठ वर्षांतील रेल्वे अपघातातील मृत्यूमुखी पडलेल्यांची माहिती दिली आहे.
मध्य रेल्वेने मुंबई उच्च न्यायालयात दिलेल्या माहितीनुसार, २०२५ च्या पहिल्या ५ महिन्यांतच रेल्वे रुळांवर ओलांडताना आणि लोकल ट्रेनमधून पडून ४४३ लोकांचा मृत्यू झाला आहे. मुंबई उच्च न्यायालयाच्या निर्देशानंतर, मध्य रेल्वेने वकील अनामिका मल्होत्रा यांच्यामार्फत प्रतिज्ञापत्र दाखल केले आहे. अपघातांची मुख्य कारणे म्हणजे रेल्वे रुळांवर अतिक्रमण, ट्रॅक ओलांडताना ट्रेनने धडकणे आणि चालत्या ट्रेनमधून पडणे.
मध्य रेल्वेने मुंबई उच्च न्यायालयात दाखल केलेल्या प्रतिज्ञापत्रात असे दिसून आले आहे की २०१८ मध्ये, ट्रॅक ओलांडताना आणि ट्रेनला धडकल्याने १०२२ लोकांचा मृत्यू झाला, तर चालत्या ट्रेनमधून पडल्याने ४८२ लोकांचा मृत्यू झाला. २०१९ मध्ये, ट्रॅक ओलांडताना ९२० लोकांचा मृत्यू झाला, तर चालत्या ट्रेनमधून पडून झालेल्या अपघातात ४२६ लोकांचा मृत्यू झाला. २०२० मध्ये, रुळ ओलांडताना ट्रेनने धडकून ४७१ लोकांचा मृत्यू झाला, तर चालत्या ट्रेनमधून खाली पडून १३४ लोकांचा मृत्यू झाला.
मागील ८ वर्षांत अपघातांमध्ये किती मुंबईकरांनी लोकलमध्ये जीव गमावला
२०२१ मध्ये, रुळ ओलांडताना ट्रेनने धडकून ७४८ लोकांचा मृत्यू झाला, तर चालत्या ट्रेनमधून पडून १८९ लोकांचा मृत्यू झाला. २०२२ मध्ये ही संख्या अनुक्रमे ६५४ आणि ५१० होती, २०२३ मध्ये ७८२ आणि ४३१ आणि २०२४ मध्ये ६७४ आणि ३८७ होती. मे २०२५ पर्यंत, रुळ ओलांडताना ट्रेनने धडकून २९३ लोकांचा मृत्यू झाला आहे आणि चालत्या ट्रेनमधून पडून आतापर्यंत १५० लोकांचा मृत्यू झाला आहे. ९ जून रोजी मुंब्रा येथील घटनेनंतर, ज्यामध्ये एकमेकांना जाणाऱ्या दोन लोकल ट्रेनमधून ८ प्रवासी पडले, त्यापैकी ५ जणांचा मृत्यू झाला.
या घटनेची दखल घेत, मुंबई उच्च न्यायालयाने गेल्या काही वर्षात झालेल्या अशा अपघातांबाबत मध्य रेल्वेकडून अहवाल मागितला होता. न्यायालयाच्या आदेशानंतर, मध्य रेल्वेने हे प्रतिज्ञापत्र दाखल केले होते. मुंब्रा घटनेच्या प्राथमिक चौकशीत असे दिसून आले आहे की जेव्हा दोन हायस्पीड लोकल गाड्या एकाच वेळी गेल्यामुळे वळण रुळावर आल्या तेव्हा दरवाज्याजवळ उभ्या असलेल्या प्रवाशांचे संतुलन बिघडले आणि ज्यांनी काहीही व्यवस्थित धरले नाही ते खाली पडले. अशा अपघातांची मुख्य कारणे म्हणजे रेल्वे रुळांवर अतिक्रमण करणे, निष्काळजीपणे ट्रॅक ओलांडणे आणि चालत्या गाड्यांमध्ये दारावर लटकून प्रवास करणे.
लोकलमध्ये गर्दी कमी करण्यासाठी अनेक उपाय
मध्य रेल्वे प्रशासन लोकल गाड्यांमधील गर्दी कमी करण्यासाठी अनेक पावले उचलली जात आहेत. मध्य रेल्वे मार्गावर सतत अपघात होत आहेत आणि त्यात अनेक प्रवासी आपले प्राण गमावत आहेत. गर्दीमुळे प्रवाशांना अनेकदा दरवाज्याजवळ उभे राहून प्रवास करावा लागतो. प्रवाशांची ही गैरसोय लक्षात घेता, मध्य रेल्वे प्रशासनाने एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. मध्य रेल्वेने मुंबईतील ८०० हून अधिक खाजगी कार्यालयांना, ज्यात सरकारी कार्यालये, महाविद्यालये आणि बँकांचा समावेश आहे, त्यांच्या कामकाजाच्या वेळेत बदल करण्यासाठी पत्रे पाठवली होती. मध्य रेल्वे प्रशासनाने केलेल्या विनंतीला काही कंपन्यांनी सकारात्मक प्रतिसाद दिला आहे. तरीही, कोणताही महत्त्वपूर्ण परिणाम दिसून येत नाही.
